Os viños de Galicia triunfan hoxe en todo o mundo, e son unha das referencias de excelencia e calidade dos produtos do segmento alto da alimentación española a nivel internacional. Pero… Cal é o secreto deste éxito? Estenderase no tempo, ou hai ameazas a esta expansión? “La maravillosa historia do vino en Galicia”, do xornalista Luis Congil, analiza a sorprendente traxectoria dos viños galegos ao longo de 2000 anos, as claves do seu éxito desde a Idade Media e a poderosa cultura do viño que os conduciu ata o seu glorioso presente. 

“La maravillosa historia del vino en Galicia” é tamén o título da conferencia de presentación desta obra, que pronunciará o vindeiro luns 5 de decembro a Sala de Ámbito Cultural do Corte Inglés de Callao, en Madrid, ás 19:00 horas para analizar este caso de éxito da cultura e a economía galegas nun mundo global.  

Sir Francis Bacon, o rei de Inglaterra Jacobo I Estuardo, o conde de Monterrei e a adega máis antiga de América, así como o creador do xénero das novelas de espías, Graham Greene, estarán presentes na conferencia, como ávidos consumidores de viño galego que foron, pero tamén como protagonistas das variables geoestratégicas que condicionaron o mercado internacional do viño nas súas respectivas épocas. 

Ao termo da conferencia, o autor asinará exemplares desta obra, que xa se converteu nun manual de referencia dentro da cultura do viño en España. 

A historia de Europa a través do viño

“Certo que saíu moi bo o viño de Gondomar, e ten agora gran fama por acá”, escribía nunha carta en 1614 John Digby, I duque de Bristol e embaixador británico sobre a boa percepción dos viños galegos das Rías Baixas na corte do rei inglés Jacobo I. Esta e moitas outras novidades sobre o pasado global dos viños galegos -unha por denominación de orixe- son o contido do libro que o luns 5 de decembro presenta en Madrid o xornalista Luís Congil, baixo o título “A marabillosa historia do viño en Galicia”. 

O da afección da realeza británica polos viños galegos é un dos aspectos máis rechamantes da gran fama e difusión que alcanzaron os caldos de Galicia na súa primeira idade de ouro, pero non é o único. O libro tamén describe, en gran formato e con máis de 200 ilustracións a todo cor, temas inéditos como a conexión romana dos viños de Valdeorras, ou como o primeiro Ano Santo Compostelán, en 1428, promocionou os caldos de Galicia por toda Europa grazas a frételos de peregrinos nas adegas dos mercantes.

O libro inclúe a desmitificación das antigas teorías sobre a chegada do viño a Galicia, á luz das modernas análises xenéticas, así como da procedencia das variedades galegas máis coñecidas, como o albariño. Revela como os descubrimentos máis recentes demostran a presenza temperá de albariño no Vigo romano do século I. 

Tamén desvela como a adega máis antiga de América, Casa Madeiro, de Coahuila, México, un emporio con plantacións en varios países, obtivo a licenza baixo a administración do conde de Monterrei, Vicerrei da Nova España nacido na súa fortaleza da comarca do Támega, e moitos e sorprendentes outros antecedentes da viticultura galega. 

A Casa Real británica e o duque de Bristol

Un dos exemplos máis significativos da penetración dos viños galegos en Europa é a que protagonizaron a Casa Real británica e o I conde de Gondomar, Diego Sarmiento de Acuña, no que o estudo cualifica como unha verdadeira “diplomacia do viño”. 

Segundo documento que custodia a Biblioteca Nacional Española, que xa foran estudados en 1974 polo diplomático Luís Tobío e que agora reproduce “La maravillosa historia del vino en Galicia”, a corte do rei inglés Jacobo I tiña aos viños do actual territorio das Rías Baixas entre os seus favoritos, grazas ás frecuentes remesas que transportaba o embaixador español, o conde de Gondomar. 

En numerosas ocasións, Diego Sarmiento de Acuña fretou frotas enteiras cargadas de viño das súas posesións no Val Miñor e doutras zonas da actual provincia de Pontevedra (Salvaterra e Soutomaior) ademais de con viños do Ribeiro, e recoñeceu na súa correspondencia privada que usaba as súas salvoconductos diplomáticos para introducir en Inglaterra “ata 30 toneles ao ano”. 

Cos caldos galegos, o de Gondomar articulou unha verdadeira “diplomacia do viño”, destinada a incrementar a súa influencia sobre o monarca inglés frear o poder de sir Thomas Raleigh (introductor, pola súa banda, da patada e do tabaco de América). E gañou a batalla: o outrora favorito da raíña Isabel I acabou executado. 

Pero non foi o único personaxe histórico en gozar dos viños que Gondomar regalaba profusamente na corte británica (os máis finos, posiblemente, tostados do Ribeiro) “en cubetas de prata dourada” -segundo escribe o propio Diego Sarmiento de Acuña nunha misiva-. O Chanceller Maior do Reino, man dereita de Jacobo I e pai do método científico moderno, sir Francis Bacon, tamén foi obxecto dos agasallos do conde de Gondomar en forma de viño galego, e de feito, mantivo con el unha gran amizade. 

Francis Bacon correspondeu a esa amizade forxada a base de viño galego regalándolle un exemplar do Atlas de Saxton de 1579, a primeira representación moderna de Inglaterra, unha verdadeira xoia cartográfica. É moi probable que estes viños, especialmente os tostados, fosen consumidos polo rei e por Francis Bacon a culleradas, excentricidade que se estendeu pola corte nesa época.

 Esta e moitas outras historias sorprendentes sobre a historia galega, narrada a través dos seus viños, son o obxecto de “La maravillosa historia del viño en Galicia”, un libro en gran formato a todo cor, con máis de 200 ilustracións e reproducións de documentos e fotografías inéditas. 

Luís Congil é xornalista e divulgador do viño. Impartiu os módulos de Historia do Viño en Galicia no Máster de Enoloxía da Universidade de Vigo, e é autor de numerosos artigos e publicacións sobre a viticultura en Galicia. 

Máis info en www.lamaravillosahistoriadelvinoengalicia.com.